استاندارد ملی 14955
سال تصویب:1397
رشته: کمیته ملی استاندارد بیولوژی و میکروبیولوژی
موضوع: روغن كنجد- آئين كار توليد بهداشتي
مقدمهکنجد یک دانه روغنی متعلق به خانواده پدالیاسه و جنس Sea mum است و به عنوان یک ماده غذایی سنتی سالم استفاده میشود. روشهای معمول صنعتی برای استخراج روغن از این دانه های روغنی شامل فشردن دانه ها به وسیله پرس هیدرولیک (به روش ناپیوسته ) یا پرس مداوم و استخراج روغن با حلال یا ترکیبی از این روشها است. استخراج مستقیم با حلال به دلیل روغن زیاد موجود در دانه کنجد مناسب نیست. در اروپا و آسیا (از جمله ایران) روغن کنجد معمولا ابتدا به طریق پرس سرد روغن کشی میشود. روغن حاصل پس از صاف کردن دارای کیفیت بسیار خوبی بوده و می تواند به همین صورت به مصرف خوراکی برسد. رنگ روغن زرد روشن بوده و طعم و بوی مطبوعی دارد. مرحله دوم، پرس کردن باقیمانده روغن کشی است. روغن حاصل پررنگ بوده و برای مصرف خوراکی باید تصفیه شود. باقیمانده دومین پرس تحت شرایط مشابه برای بار سوم روغن کشی میشود. روغن حاصل کیفیت خوبی نداشته و برای مصرف انسان مناسب نبوده و معمولا برای صابون سازی به کار میرود. فرآوری دانه کنجد به منظور تولید روغن کنجد از منطقه ای به منطقه ای دیگر متفاوت میباشد و مهمترین تفاوتها در این میان روش فرآیند های پوست گیری و برشته کردن دانه می باشد . فرآوری روغن کنجد به سه طریق عمده در جهان انجام میشود ، که شامل
1- روغن کنجد پالایش شده حاصل از دانه کنجد برشته نشده (پوست گیری شده یا با پوست) ،
2- روغن کنجد برشته شده حاصل از دانه کنجد برشته شده با پوست و3- روغن کنجد کم آسیاب شده حاصل از دانه کنجد برشته شده و پوست گیری شده است.
در این استاندارد به ارائه آیین کار تولید بهداشتی روغن کنجد به روش پرس سرد، روغن ارده کنجد، روغن حاصل از کنجد پوست گیری شده و روغن کنجد برشته شده پرداخته شده است، تا در نهایت محصولی با رعایت موازین بهداشتی (شامل ایمنی، سلامت و تضمین کیفیت محصول) در اختیار مصرف کننده قرار گیرد. همچنین اطلاعاتی برای کارگاه ها یا واحدهای صنعتی متقاضی استقرار سیستم مدیریت کیفیت (از زمان ورود دانه کنجد به واحد روغن کشی تا هنگام انبار کردن روغن کنجد) شامل:مقررات بهداشتی، ایمنی شغلی، حفظ محیط زیست، شناسایی احتمال خطر، ارزیابی نقاط کنترل بحرانی، و تضمین کیفیت و قابلیت ردیابی در پیوست الف ارائه شده است.
هدف:
هدف از تدوین این استاندارد، تعیین آیین کار تولید بهداشتی در واحدهای صنعتی، کارگاه ها و واحدهای صنفی تولید کننده و بسته بندی کننده روغن کنجد پرس سرد، روغن ارده کنجد ، روغن حاصل از کنجد پوست گیری شده و روغن کنجد برشته شده، است.